Στην απόγνωση οδηγεί η κρίση και στην Κρήτη - του Γιώργου Γεωργακάκη Χανιώτικα Νέα

Στην απόγνωση οδηγεί η κρίση και στην Κρήτη

57χρονος άνδρας αυτοκτόνησε. Ο αυτόχειρας άφησε σημείωμα, στο οποίο ζητούσε συγγνώμη από την οικογένειά του εξηγώντας ότι πήρε τη δραματική αυτή απόφαση λόγω των προβλημάτων υγείας που τον ταλαιπωρούσαν.

69χρονος άνδρας κρεμάστηκε από το μπαλκόνι του σπιτιού του. 61χρονος αποφάσισε να βάλει τέλος στη ζωή του καταπίνοντας φυτοφάρμακο. Τον άτυχο άνδρα εντόπισε συγγενικό του πρόσωπο, ενώ βρέθηκε σημείωμα, στο οποίο ο αυτόχειρας δεν εξηγούσε τους λόγους που τον οδήγησαν σε αυτή την πράξη απελπισίας, ωστόσο, αποχαιρετούσε τους οικείους του. 72χρονος έβαλε τέλος στη ζωή του. Τον ηλικιωμένο βρήκαν τα ίδια του τα παιδιά, που ήρθαν αντιμέτωπα με το φρικτό θέαμα του απαγχονισμένου πατέρα τους.

Τους τελευταίους μήνες το αστυνομικό δελτίο και στην Κρήτη παρουσιάζει ιδιαιτέρως ανησυχητική αύξηση όσον αφορά τις αυτοκτονίες ανθρώπων, γεγονός που, σύμφωνα με ειδικούς και μη, οφείλεται, εν πολλοίς, και στη δραματική υποβάθμιση της ποιότητας ζωής της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών, εξαιτίας της εντονότατης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.

Το φαινόμενο, βέβαια, δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η 10η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αυτοκτονίας με απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, προκειμένου να εστιάσει την παγκόσμια προσοχή σε ένα εξαιρετικά δυσάρεστο γεγονός: Την απώλεια ενός εκατομμυρίου ανθρώπων κάθε χρόνο από αυτοκτονίες!

Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αυτοκτονίας, τα Χανιώτικα Νέα απευθύνθηκαν σε δύο ψυχολόγους, οι οποίοι αναφέρθηκαν στον ρόλο της οικονομικής κρίσης στην αύξηση των κρουσμάτων αυτοκτονιών, στους λόγους που οδηγούν έναν άνθρωπο στην αυτοκτονία ή στην απόπειρα και στα σημάδια, που προειδοποιούν ότι ένα άτομο ενδεχομένως να σκέφτεται να βάλει τέλος στη ζωή του, αλλά και στους τρόπους αντίδρασης από το οικείο περιβάλλον του.

ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΕΣ

«Η παρούσα κοινωνικοοικονομική κατάσταση, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, εγείρει πολλούς φόβους για την αύξηση των αυτοκτονιών καθώς οι άνθρωποι βιώνουν ολοένα και περισσότερο συναισθήματα θλίψης, θυμού, ενοχής και αβοηθησίας. Η κοινωνία που δεν δίνει προοπτικές ανάπτυξης και προσωπικής εξέλιξης σε συνδυασμό με την οικονομική ανέχεια, τις προσωπικές ματαιώσεις και ένα διάχυτο συλλογικό συναίσθημα ανασφάλειας για το μέλλον, γίνεται ο πρόδρομος της επιθυμίας για τη διακοπή του νήματος της ζωής», επισημαίνει ο ψυχολόγος Αναστάσιος Χαραλαμπάκης.

Και προσθέτει: «Συχνά όσοι επιχειρούν να τερματίσουν τη ζωή τους χαρακτηρίζονται από μια παντελή έλλειψη ελπίδας, η οποία μπορεί να έχει εγκιστωθεί μέσα τους ως αποτέλεσμα μιας διαπροσωπικής απώλειας (χωρισμός, διαζύγιο, θάνατος προσφιλούς προσώπου), μιας έντονα στρεσογόνας κατάστασης, την οποία δεν μπορεί το άτομο να διαχειριστεί (όπως, αλλαγή ή παύση εργασίας, οικονομική αποτυχία, συνταξιοδότηση, χρόνια νόσος κ.ά.) ή μιας διαπροσωπικής σύγκρουσης (χρόνια ένταση στις οικογενειακές σχέσεις, στις προσωπικές ή σε σχέσεις με σημαντικούς για το άτομο άλλους)».

«Είναι φανερό ότι η οικονομική κρίση επηρεάζει πολύ», τονίζει, από την πλευρά της, η ψυχολόγος Μαρία Γιατρουδάκη. Και συνεχίζει: «Έχουμε όλοι δει ότι τα τελευταία δύο χρόνια, η οικονομική κρίση και η ύφεση έχουν αυξήσει κατακόρυφα τον αριθμό των αυτοκτονιών. Και αυτό εντάσσεται σε μια γενικότερη εικόνα ξηλώματος του κοινωνικού ιστού. Η ανεργία, η υπερχρέωση, η απώλεια της στέγης - με έναν λόγο, η εξαθλίωση ή ο κίνδυνος για εξαθλίωση φέρνουν απόγνωση σε πολλούς ανθρώπους και την αίσθηση ότι δεν υπάρχει μέλλον άξιο να το ζήσει κανείς. Εκτός από τις αυτοκτονίες, συντελούνται και άλλες, ύπουλες και διαρκείς καταστροφές της κοινωνίας. Οι νέοι δεν βρίσκουν δουλειά και επομένως δεν ανοίγουν καινούργια σπιτικά, δεν κάνουν παιδιά. Οι ηλικιωμένοι ζουν υπό την απειλή της εξαθλίωσης.

Επιπλέον, το κοινωνικό κράτος, ληστεμένο και κακοποιημένο, δεν μπορεί να δώσει εκείνη ακριβώς τη φροντίδα που χρειάζονται όσοι χτυπιούνται πιο άγρια από την κρίση. Μέσα σε συνθήκες καταστροφής και ζούγκλας, ο ανθρώπινος ψυχισμός πάντα αντιδρά με αμφισβήτηση των πιο βασικών αξιών: ποιο είναι το νόημα της ζωής, ποιος είναι ο σωστός τρόπος να ζει κανείς. Η απάντηση που δίνουν κάποιοι μέσα σε τέτοιες οριακές συνθήκες είναι η βία. Εναντίον του εαυτού (αυτοκτονία) ή εναντίον των άλλων. Και βλέπουμε ότι εκτός από τις αυξημένες αυτοκτονίες τελευταία έχει εμφανιστεί και στη χώρα μας μια άνευ προηγουμένου αύξηση της εγκληματικότητας», υπογραμμίζει η κα Γιατρουδάκη.

ΣΗΜΑΔΙΑ

Ο κ. Χαραλαμπάκης τονίζει ότι «συνήθεις προγνωστικοί παράγοντες που μπορούν να υποπτεύσουν τον κλινικό ψυχολόγο ή την οικογένεια του ατόμου είναι οι εξής:

• Συνήθως τα ¾ όσων αυτοκτονούν έχουν συμβουλευτεί προηγουμένως έναν γιατρό για σωματικές ανησυχίες μέχρι και 6 μήνες πριν την εκτέλεση της πράξης.

• Ενίοτε κάνουν άμεσες ή έμμεσες δηλώσεις (σε τύπο αστείου) για την επιθυμία τους να πεθάνουν.

• Εκφράσεις όπως 'δεν αντέχω άλλο', 'τίποτα δεν πάει καλά στη ζωή μου', 'όλα μου φαίνονται μαύρα', 'δεν θα μπορέσω να αποκτήσω αυτά που θέλω', είναι ενδεικτικές της απελπισίας και της απογοήτευσης που βιώνει το άτομο τόσο στο παρόν όσο και για το μέλλον. Οι δηλώσεις αυτές μπορεί να θεωρηθούν προγνωστικά μιας τέτοιας πράξης, γι’ αυτό και απαιτούν προσοχή και διερεύνηση.

• Όσοι δεν μπορούν να εκφράσουν λεκτικά την επιθυμία τους να πεθάνουν, μπορεί να την εκδραματίσουν με συμπεριφορές όπως το να κάνουν τη διαθήκη τους, να μοιραστούν προσωπικά αντικείμενα συναισθηματικής αξίας με αγαπημένα πρόσωπα, να τακτοποιήσουν εκκρεμότητες κι ανοιχτές από το παρελθόν υποθέσεις, να αρχίσουν να πειραματίζονται με δυνητικά θανατηφόρα μέσα (φάρμακα, όπλα κ.ά.), να εξασφαλίζουν τόπο ταφής ή να κάνουν ασφάλειες ζωής.

Συχνά παρατηρούμε ότι στα άτομα που προτίθενται να αυτοκτονήσουν συμβαίνουν πολλά μικρά ή μεγαλύτερα ατυχήματα ή έχουν την τάση να χτυπάνε και να αυτοτραυματίζονται από αφέλεια ή έλλειψη προσοχής», σημειώνει ο κ. Χαραλαμπάκης.

Η κα Γιατρουδάκη προσθέτει ότι «το κοινό γνώρισμα σε κάθε περίπτωση είναι ότι εκείνος που ετοιμάζει μια απόπειρα αυτοκτονίας έχει εγκαταλείψει την ελπίδα. Κάποιες απόπειρες ίσως δεν αποσκοπούν στην καταστροφή του εαυτού. Μπορεί να συνοδεύονται από επιθυμία εκδίκησης και να γίνουν παρορμητικά, υπό το κράτος έντονων συναισθημάτων. Και σε αυτή την περίπτωση πάντως η απόπειρα είναι μια κραυγή για βοήθεια, από ανθρώπους που δεν ελπίζουν ότι θα την έχουν αλλιώς. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε μάλιστα ότι οι άνθρωποι που έχουν ήδη αποπειραθεί μία φορά να αυτοκτονήσουν, διατρέχουν πολλαπλάσιο κίνδυνο να το επαναλάβουν (δυστυχώς με επιτυχία κάποτε) και μάλιστα τις λίγες μέρες ύστερα από την πρώτη απόπειρα».

Η κα Γιατρουδάκη επισημαίνει, παράλληλα, ότι «υπάρχουν άνθρωποι που πιθανόν θα ζητήσουν βοήθεια εάν δουν ότι κατακλύζονται από απόγνωση και θα συζητήσουν με οικείους τους ή με κάποιον ειδικό, πράγμα που θα αποβεί σωτήριο. Ακόμα κι εκείνοι όμως που δεν μιλούν (και επομένως κινδυνεύουν ακόμα περισσότερο), συνειδητά ή όχι, υιοθετούν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές πριν αποπειραθούν να τερματίσουν τη ζωή τους. Μπορεί π.χ. να οδηγούν μεθυσμένοι ή να εκθέτουν τον εαυτό τους σε διάφορους κινδύνους. Αλλοι άνθρωποι μπορεί να δείχνουν πολύ στενοχωρημένοι ή εντελώς αδιάφοροι για το περιβάλλον και να κλειστούν ερμητικά στον εαυτό τους. Ολα αυτά πρέπει να λειτουργούν σαν καμπανάκια κινδύνου για τους οικείους τους».

ΤΟ ΟΙΚΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

«Η εκδήλωση ενός ενεργού ενδιαφέροντος και ακούσματος χωρίς κριτική και παραινετική διάθεση εκ μέρους του ειδικού ή του περιβάλλοντος του ατόμου μπορεί να βοηθήσει στο να εκφράσει τα συναισθήματά του και να ανακουφιστεί από το βάρος της ταπείνωσης που νιώθει», σημειώνει ο κ. Χαραλαμπάκης, αναφερόμενος στο πώς πρέπει να αντιδράσει το οικείο περιβάλλον ενός ατόμου που βρίσκεται σε κακή ψυχολογική κατάσταση.

Η κα Γιατρουδάκη επισημαίνει ότι «στην περίπτωση που ακούμε έναν άνθρωπο να εκφράζει την επιθυμία του να πεθάνει ή βλέπουμε από τη συμπεριφορά του ότι γίνεται αυτοκαταστροφικός, χρειάζεται οπωσδήποτε να μιλήσουμε μαζί του και να τον φέρουμε αμέσως σε συνάντηση με ειδικό ψυχικής υγείας. Εάν δούμε ότι ο κίνδυνος για απόπειρα είναι άμεσος, τότε υπάρχει ανάγκη για διαρκή παρουσία άλλων γύρω του και για απομάκρυνση των πιο φανερών μέσων με τα οποία θα μπορούσε να κάνει κακό στον εαυτό του (π.χ. όπλα, φάρμακα, χημικά). Σημαντικό είναι επίσης να μην σταματήσει η προσφορά ψυχολογικής θεραπείας σύντομα μετά από κάποιο επεισόδιο αυτοκτονικής διάθεσης ή και απόπειρας, αλλά να συνεχιστεί όσο χρειάζεται ώστε ο άνθρωπος που σκεφτόταν να βάλει τέρμα στη ζωή του να δείχνει ότι έχει αφήσει πίσω αυτές τις σκέψεις και έχει ξεκινήσει να δραστηριοποιείται σε θετικούς στόχους για τη ζωή του».

«Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι υπάρχει άμεση ανάγκη για συγκρότηση εθελοντικών ή γενικά εναλλακτικών υπηρεσιών που θα βοηθούν ανθρώπους οι οποίοι έχουν αυτοκτονικές ιδέες. Οι υπάρχουσες δομές ψυχικής υγείας είναι αυτή τη στιγμή ανεπαρκέστατες ενώ η κατάσταση ύφεσης που ζούμε δεν πρόκειται να αλλάξει σύντομα προς το καλύτερο», υπογραμμίζει η κα Γιατρουδάκη.

του Γιώργου Γεωργακάκη Χανιώτικα Νέα

http://www.neatv.gr/kriti-koinwnia/50095-apognosi-odigri-krisi-kriti.html